3 Lý Do Nên Học Và Ứng Dụng AI Trong Cuộc Sống Hiện Đại

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ như hiện nay, Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn e ngại hoặc chưa hiểu rõ về công nghệ này. Dưới đây là ba lý do quan trọng giải thích tại sao bạn nên học và ứng dụng AI.

Trong các ngành nghề sáng tạo, AI đang mang đến những công cụ đột phá giúp nâng cao khả năng sáng tạo và hiệu suất làm việc:

• Thiết kế đồ họa: Công cụ như Midjourney, DALL-E, Stable Diffusion cho phép tạo ra hình ảnh chất lượng cao từ mô tả văn bản, giúp nhà thiết kế tìm ý tưởng mới hoặc tạo nhanh phiên bản thử nghiệm.
• Sản xuất âm nhạc: Các nền tảng như AIVA, Amper Music, Soundraw có thể sáng tác nhạc nền theo yêu cầu cụ thể về tâm trạng, thể loại hoặc nhịp điệu, hỗ trợ nhạc sĩ trong quá trình sáng tác và sản xuất.
• Làm phim và animation: RunwayML, D-ID, Synthesia giúp tạo hiệu ứng đặc biệt, chỉnh sửa video và thậm chí tạo ra người thuyết trình ảo từ văn bản, giảm đáng kể thời gian sản xuất.
• Kiến trúc và thiết kế nội thất: SpaceForm, Planner5D tích hợp AI để tự động đề xuất thiết kế không gian tối ưu dựa trên các yêu cầu và ràng buộc.
• Viết sáng tạo: Jasper, Copysmith, Sudowrite không chỉ giúp sửa lỗi chính tả mà còn đề xuất cách phát triển cốt truyện, tạo nhân vật và thậm chí sửa đổi văn phong theo nhiều thể loại khác nhau. Đặc biệt, khi kết hợp giữa kỹ năng chuyên môn của con người với khả năng xử lý thông tin nhanh chóng của AI, hiệu quả công việc có thể tăng lên đáng kể. Người biết cách sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt trong môi trường làm việc hiện đại.

2. Để hiểu rõ và không hoang mang trước phát ngôn giật gân về AI

Mỗi ngày, chúng ta đều có thể bắt gặp những tuyên bố gây sốc về AI trên các phương tiện truyền thông. Những phát ngôn này thường đến từ những người có tầm ảnh hưởng lớn trong ngành công nghệ, nhưng lại thường mâu thuẫn hoặc thiếu căn cứ khoa học vững chắc:

• Jensen Huang, CEO của Nvidia, từng tuyên bố: “Trong tương lai, AI sẽ có thể lập trình được và con người không cần phải viết code nữa” và “Chỉ trong 5 năm nữa, không có công việc nào mà AI không thể làm tốt hơn con người”. Những tuyên bố này gây hoang mang và lo lắng về tương lai việc làm.
• Satya Nadella, CEO Microsoft, đã gây hoang mang khi tuyên bố rằng “Các ứng dụng doanh nghiệp truyền thống sẽ sụp đổ do sự xuất hiện của AI tạo sinh (GenAI)” và “Bất kỳ công ty nào không áp dụng AI sẽ trở nên lỗi thời trong vòng 3-5 năm tới”. Những phát biểu này tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp và người lao động.
• Dario Amodei, CEO Anthropic, đã tuyên bố tại một sự kiện của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Council on Foreign Relations) vào ngày 10/03/2025: “Tôi nghĩ chúng ta sẽ sớm đến một thế giới, trong 3-6 tháng tới, nơi AI viết 90% mã code, và trong 12 tháng, AI có thể viết gần như toàn bộ mã code.” Phát ngôn này gây xôn xao khi gợi ý rằng AI sẽ nhanh chóng thay thế lập trình viên. Tuy nhiên, Arvind Krishna, CEO IBM, đã phản bác quan điểm này trong một cuộc phỏng vấn tại SXSW ngày 12/03/2025, được TechCrunch trích dẫn: “Tôi nghĩ con số thực tế sẽ giống như 20-30% mã code có thể được viết bởi AI – chứ không phải 90%. Có những trường hợp đơn giản không? Có, nhưng cũng có vô số trường hợp phức tạp mà ở đó con số sẽ là zero.” Sự mâu thuẫn giữa hai quan điểm này cho thấy ngay cả các chuyên gia đầu ngành về AI cũng có những góc nhìn trái ngược nhau.
• Tại Việt Nam, ông Hoàng Nam Tiến, nguyên Chủ tịch FPT Software, từng đưa ra tuyên bố gây tranh cãi: ‘80% kế toán sẽ mất việc vì AI trong 3 năm’, khiến không ít người trong ngành lo lắng. Tuy nhiên, trong video tôi đăng trên YouTube, tôi đã phản biện dựa trên các báo cáo nghiên cứu uy tín từ McKinsey, Gartner, Cisco và PwC. Cụ thể, báo cáo của McKinsey năm 2023 chỉ ra rằng chỉ khoảng 25% công việc tài chính có thể được tự động hóa trong 5 năm. Điều này cho thấy tuyên bố của ông Tiến có phần phóng đại và chưa dựa trên dữ liệu nghiên cứu đáng tin cậy Khi bạn tự mình học về AI, hiểu rõ cách thức hoạt động, khả năng và giới hạn của nó, bạn sẽ có khả năng phân tích những phát ngôn này một cách khách quan hơn. Bạn sẽ nhận ra rằng nhiều lo ngại về AI thường xuất phát từ sự thiếu hiểu biết, từ động cơ thương mại, hoặc từ những bộ phim khoa học viễn tưởng hơn là từ thực tế. Kiến thức về AI giúp bạn phát triển tư duy phản biện, giúp bạn không bị cuốn vào những làn sóng hoảng loạn vô căn cứ, đồng thời cũng giúp bạn nhận diện được những rủi ro thực sự có thể xảy ra để có những chuẩn bị phù hợp.

Khi bạn tự mình học về AI, hiểu rõ cách thức hoạt động, khả năng và giới hạn của nó, bạn sẽ có khả năng phân tích những phát ngôn này một cách khách quan hơn. Bạn sẽ nhận ra rằng nhiều lo ngại về AI thường xuất phát từ sự thiếu hiểu biết, từ động cơ thương mại, hoặc từ những bộ phim khoa học viễn tưởng hơn là từ thực tế.

Kiến thức về AI giúp bạn phát triển tư duy phản biện, giúp bạn không bị cuốn vào những làn sóng hoảng loạn vô căn cứ, đồng thời cũng giúp bạn nhận diện được những rủi ro thực sự có thể xảy ra để có những chuẩn bị phù hợp.

3. Hiểu hạn chế của AI để tự tin khẳng định giá trị bản thân

Mặc dù AI có nhiều khả năng ấn tượng, nhưng nó vẫn còn nhiều hạn chế. Khi tự mình trải nghiệm và làm việc với AI, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra những điểm yếu của nó: AI không thực sự “hiểu” nội dung theo cách con người làm, không có trải nghiệm sống thực tế, thiếu đánh giá đạo đức, và đôi khi có thể đưa ra thông tin sai lệch với sự tự tin cao. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về giới hạn của AI mà bạn có thể dễ dàng nhận thấy khi làm việc trực tiếp với chúng:

• Thiếu bối cảnh văn hóa và xã hội: Khi biên dịch nội dung từ tiếng Anh sang tiếng Việt, ChatGPT thường không nắm bắt được các yếu tố văn hóa đặc trưng. Ví dụ, khi dịch câu “He got cold feet before the wedding”, AI có thể dịch đúng nghĩa đen là “Anh ấy bị lạnh chân trước đám cưới” thay vì hiểu theo nghĩa thành ngữ “Anh ấy đã sợ hãi và do dự trước đám cưới”.
• Tạo nội dung không chính xác: Trong sáng tạo nội dung, ChatGPT từng bị phát hiện tạo ra thông tin không chính xác khi được yêu cầu viết tiểu sử về một nhân vật ít người biết đến – nó “bịa” ra ngày sinh và sự kiện không có thật, như khẳng định một nhà khoa học vô danh đã giành giải Nobel năm 1990, trong khi không có bằng chứng nào xác nhận.
• Mâu thuẫn trong logic: Khi yêu cầu giải quyết một bài toán phức tạp, AI có thể đưa ra các bước giải với những lỗi logic nghiêm trọng. Ví dụ, khi giải một bài toán về xác suất thống kê, AI có thể áp dụng sai công thức hoặc đưa ra kết luận mâu thuẫn với các bước tính toán trước đó.
• Thiếu hiểu biết thực tế: AI thường không nắm bắt được các chi tiết thực tế về cuộc sống hàng ngày tại Việt Nam. Ví dụ, khi hỏi về giá cả thị trường hoặc thủ tục hành chính tại Việt Nam, AI có thể đưa ra thông tin không phù hợp với bối cảnh hiện tại hoặc áp dụng quy trình của nước ngoài vào Việt Nam.
• Không có khả năng đánh giá cảm xúc: Khi viết email phản hồi cho một khách hàng đang bức xúc, AI có thể tạo ra nội dung đúng về mặt ngữ pháp nhưng thiếu sự đồng cảm và linh hoạt cần thiết. Ví dụ, một email trả lời khách hàng đang phàn nàn về dịch vụ có thể quá máy móc và thiếu sự thấu hiểu, làm tình huống trở nên tồi tệ hơn.
• Trong lập trình, GitHub Copilot tuy giỏi gợi ý code cho các hàm cơ bản, nhưng khi gặp lỗi phức tạp trong hệ thống lớn hoặc cần giải pháp sáng tạo vượt ngoài dữ liệu huấn luyện, nó lại bất lực, buộc lập trình viên phải can thiệp.
• Trong lĩnh vực y tế, IBM Watson Health, dù giỏi phân tích dữ liệu hình ảnh, nhưng từng bị chỉ trích vì đưa ra khuyến nghị điều trị sai lệch cho bệnh nhân ung thư do dữ liệu huấn luyện không đầy đủ (theo báo cáo của STAT News năm 2018)

AI hiện nay chủ yếu là công cụ xử lý ngôn ngữ và dữ liệu, thiếu đi sự sáng tạo đột phá, trực giác và trí tuệ cảm xúc của con người. Chính những kỹ năng này – khả năng đồng cảm, phán đoán dựa trên kinh nghiệm sống, sáng tạo độc đáo – là những gì làm nên giá trị độc đáo của con người trong thế giới công nghệ.

Hiểu rõ những giới hạn này sẽ giúp bạn tự tin hơn vào vai trò không thể thay thế của mình trong công việc. Bạn sẽ biết cách phối hợp với AI, sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ thay vì xem nó như một mối đe dọa.

Tóm lại, việc học và ứng dụng AI không chỉ giúp bạn nâng cao hiệu quả công việc mà còn giúp bạn có cái nhìn cân bằng, khách quan về công nghệ này. Thay vì e ngại hay phủ nhận, hãy chủ động tìm hiểu để có thể tận dụng tối đa lợi ích mà AI mang lại, đồng thời hiểu rõ giới hạn của nó. Trong tương lai, những người biết kết hợp giữa các kỹ năng độc đáo của con người với sức mạnh của AI sẽ là những người thành công nhất.